ΠΤΕΛΕΑ

Η ΠΤΕΛΕΑ

Η Πτελέα ανήκει στην Τοπική Κοινότητα Πτελέας Πλατανιάς της Δημοτικής Ενότητας Νικηφόρου, του Δήμου Παρανεστίου. Η Κοινότητα συστάθηκε με το Δ. της 25-11-1927, προήλθε από την Κοινότητα της Πλατανιάς και είχε έδρα την Πτελέα, η οποία έως το 1927 ήταν γνωστή ως Μπέριστα, με Δ. της 1-4-1927 μετονομάστηκε σε Πτελέα, από τα πολλά καραγάτσια που είχε (Πτελεός είναι το καραγάτσι).

Με το Δ. της 25-11-1927 οι οικισμοί Πτελέα και Καβαλάρης αποσπάστηκαν από την Κοινότητα Πλατανιάς και αποτέλεσαν την Κοινότητα Πτελέας Πλατανιάς, με έδρα τον ομώνυμο οικισμό.

Η προέλευση του πληθυσμού της Πτελέας είναι: 1) Από Κάβζα ( Καβησώ), από την Αμισό, την Πάφρα και τη Λαοδικεία 2) Από την Χερσόνησο της Κυζίκου, Πάνορμο, και Αρτάκη 3) Από τη Βρύση και 4) Από Ικόνιο και Νίγδη.

Η Πτελέα βρίσκεται στα ανατολικά του νομού Δράμας, στους πρόποδες των ορέων της Λεκάνης, απέχει από τη Δράμα 29 χιλιόμετρα και βρίσκεται σε υψόμετρο 410 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας. Κύρια ασχολία των κατοίκων της είναι η γεωργία και η κτηνοτροφία.

ΤΟ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ

Οι Κοινοτικές Αρχές και Υπηρεσίες στεγάστηκαν από το 1928 σε παλιό ανταλλάξιμο οίκημα, το οποίο κατεδαφίστηκε λόγω ακαταλληλότητας. Στο ίδιο οικόπεδο θεμελιώθηκε το 1964 ιδιόκτητο διώροφο οίκημα το οποίο περατώθηκε το 1970, με δαπάνη του Δημοσίου. Στον επάνω όροφο του νέου Κοινοτικού Καταστήματος στεγάζονται τα γραφεία και στον κάτω όροφο φιλοξενείται το Επισκεπτήριο του Αγροτικού γιατρού.

Η ΠΡΟΣΦΥΓΙΑ

Σύμφωνα με τους Ιστορικούς, στην περιοχή στρατοπέδευσαν το 1328 μ.Χ. Βυζαντινά στρατεύματα με τον Ανδρόνικο Παλαιολόγο.

Το 1373μ.Χ. ο ερχομός των Τούρκων αναστάτωσε όλο το νομό. Οι Τούρκοι δεν δίστασαν να σκοτώσουν χωρίς λόγο χιλιάδες Χριστιανούς. Πολλοί αναγκάστηκαν να φύγουν, ενώ άλλοι πουλήθηκαν ως σκλάβοι.

Η πίεση των Τούρκων ανάγκασε τους κατοίκους των ορεινών χωριών του Παρανεστίου να εγκαταλείψουν τη γη των πατέρων τους. Ο Μωάμεθ ο Β΄ ο κατακτητής, φρόντισε όπως εποικιστούν από συμπαγείς τουρκογενείς πληθυσμούς.

Κύρια ασχολία των Τούρκων η γεωργία και η κτηνοτροφία. Μάλιστα καλλιεργούσαν εξαιρετικής ποιότητας καπνά, τα οποία τους έδιναν μεγάλη οικονομική άνεση κι αυτό διαπιστώνεται από τα μεγάλα διώροφα και τριώροφα πέτρινα σπίτια που έχτισαν στην περιοχή, πολλά εκ των οποίων σώζονται μέχρι και σήμερα. Αυτής της οικονομικής επιφάνειας Τούρκους, συνάντησης το 1922 οι εξαθλιωμένοι πρόσφυγες, που ήρθαν να εγκατασταθούν στην περιοχή.

Για δύο χρόνια συνυπήρξαν με τους Τούρκους από τους οποίους και έμαθαν την καλλιέργεια του καπνού, ενώ αρκετοί ασχολήθηκαν και με την κτηνοτροφία.

Με την υπογραφή της συνθήκης της Λωζάνης, οι Μουσουλμάνοι εγκατέλειψαν το χωριό παίρνοντας μαζί τους όλα τα υπάρχοντα τους, κάτι που δεν έγινε με τους Έλληνες, οι οποίοι εκδιώχθηκαν βασανίστηκαν και χιλιάδες εξ αυτών δολοφονήθηκαν, από το μένος των Τούρκων.

Μετά το 1924, στην Πτελέα κατοικούν μόνο οι πρόσφυγες, οι οποίοι με πολύ δουλειά, κουράγιο και πίστη βάζουν νέα θεμέλια στη ζωή τους. Δυστυχώς όχι για μακρό χρονικό διάστημα. Το 1940 ξεσπά ο Β’ Παγκόσμιος πόλεμος και η περιοχή περνά στα χέρια των Βουλγάρων.

Η Βουλγαρική κατοχή ήταν ιδιαίτερα σκληρή. Το χωριό δοκιμάστηκε από την πείνα και τις κακουχίες, τόσο από τους Βούλγαρους κατακτητές, όσο και κατά την περίοδο του Εμφυλίου πολέμου.

Από το 1949 σταματούν επιτέλους οι δοκιμασίες και αρχίζει ο τραχύς αγώνας της επιβίωσης. Εξ αιτίας των δυσκολιών και της φτώχειας, πολλοί κάτοικοι αναγκάστηκαν να ξενιτευτούν.

Το 1961 το χωριό αριθμούσε 746 κατοίκους. Το 1971 οι κάτοικοι έμειναν 406, ενώ με την απογραφή του 2011 βρέθηκαν να κατοικούν στην Πτελέα 211 άτομα. Σήμερα έφτασαν τα ενενήντα και η τάση είναι συνεχώς πτωτική.

ΜΝΗΜΕΙΟ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙΔΟΣ

Στη μνήμη των πεσόντων υπέρ πατρίδος, την περίοδο 1912-1922, η Κοινότητα Πτελέας ανέγειρε καλαίσθητο μνημείο το οποίο τοποθέτησε σε περίοπτη θέση στην πλατεία του χωριού.

ΤΟ ΔΗΜOΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Το 1/τάξιο μικτό Δημοτικό Σχολείο του συνοικισμού Μπέριστας της πρώην Κοινότητας Κοζλού-Κιόι, ιδρύθηκε με ΒΔ της 19-3-1924. Το 1927 προήχθη σε 2/τάξιο και το 1939 σε 3/τάξιο. Ανέστειλε τη λειτουργία του την περίοδο 1941-1944 λόγω της Βουλγαρικής κατοχής. Υποβαθμίστηκε σε 2/θέσιο το 1970 και σε 1/θέσιο το 1986. Το 1991 καταργήθηκε λόγω μείωσης του αριθμού των μαθητών (μόλις 9 παιδιά από τα 191 που φοιτούσας το 1940, σ’ αυτό).

Το Δημοτικό Σχολείο Πτελέας, μέχρι το 1956 στεγαζόταν σε Τουρκικό λασπολιθόκτιστο διδακτήριο, που είχαν ανεγείρει το 1912 οι Τούρκοι. Το διδακτήριο αυτό υπέστη σοβαρές ζημιές κατά τη δεύτερη Βουλγαρική κατοχή. Το Μάρτιο του 1954, λόγω επικινδυνότητας της μιας εκ των τριών αιθουσών του, οι 47 μαθητές των τριών κατώτερων τάξεων στεγαζόταν στο γραφείο του Σχολείου, ένας στενός και ανήλιος χώρος.

Τον Απρίλιο του 1955 η γενική κατάσταση του διδακτηρίου κρίθηκε ακατάλληλη, από κάθε άποψη, από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Επομένως κρίθηκε αναγκαία η κατασκευή νέου διδακτηρίου. Προς το σκοπό αυτό η Κοινότητα Πτελέας παραχώρησε κατάλληλο οικόπεδο και η Τεχνική Υπηρεσία του ΥΠ.Ε.Π.Θ. εκπόνησε σχέδια για 3/τάξιου τύπου διδακτήριο.

Το Δημοτικό Σχολείο Πτελέας ολοκληρώθηκε το 1956 και κόστισε 251.000 δρχ. (100.000 δρχ. από Κρατική Επιχορήγηση, 75.000 δρχ. από την Κοινότητα Πτελέας και 76.000 δρχ. από τη Σχολική Εφορία).

Το διδακτήριο διαθέτει 3 αίθουσες, 2 γραφεία και κάλυπτε όλες τις στεγαστικές ανάγκες του έως το 1991, οπότε και καταργήθηκε, καθώς σ’ αυτό φοιτούσαν πλέον μόνο 9 μαθητές.

Ο ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΠΤΕΛΕΑΣ

Ο Σημερινός περικαλλής Ναός αφιερωμένος στον Άγιο Δημήτριο, χτίστηκε πάνω σ’ έναν πευκόφυτο βραχώδη λόφο που δεσπόζει στο κέντρο του χωριού. Οι εργασίες ξεκίνησαν το 1938 με πολύ προσωπική εργασία και χρήματα των κατοίκων του χωριού και εράνους, όμως κατόρθωσαν τελικώς να την ολοκληρώσουν το 1965, καθώς είχαν μεσολαβήσει η Βουλγαρική κατοχή και ο Εμφύλιος πόλεμος.

Ο Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου είναι κτισμένος σε ρυθμό Βασιλικής, πετρόκτιστος και βρίσκεται σε άριστο συνδυασμό με τον καταπράσινο περιβάλλοντα χώρο.

Οι Πτελιώτες, κάθε χρόνο, γιορτάζουν με σπουδή τον προστάτη τους Άγιο Δημήτριο. Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας διανέμετε στο εκκλησίασμα το παραδοσιακό φαγητό κεσκέκι, το οποίο μαγειρεύουν από βραδείς σε μεγάλα χαλκοκαζάνια. Βασικά υλικά, το χωριάτικο βραστό κοτόπουλο ή κατσίκα και το σιτάρι, προσφορά όλα γεωργών και κτηνοτρόφων του χωριού, προς την εκκλησία.

Στις εκδηλώσεις συμπεριλαμβάνονται παραδοσιακοί χοροί με τη συμμετοχή του Πολιτιστικού Συλλόγου Πλατανιάς «Οι Αργοναύτες», η διεξαγωγή της παραδοσιακής πάλης των Πεχλιβάνηδων του χωριού και ξένων, η ελεύθερη ιπποδρομία, ενώ πριν από χρόνια, όταν η Πτελέα είχε ποδοσφαιρική ομάδα, διεξαγόταν και φιλικός ποδοσφαιρικός αγώνας μεταξύ των ομάδων Πτελέας και Πλατανιάς.

Ο ΛΟΦΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ

Βορειανατολικά της Πτελέας υψώνεται ο λόφος του Αγίου Χαραλάμπους, με μια πυκνή συστάδα πεύκων στην ανατολική πλευρά του, φυτεμένα από το 1951. Στις ρίζες τους, διακρίνονται τα απομεινάρια της παλιάς οχύρωσης, τα ορύγματα και τα πολυβολεία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και του αδελφοκτόνου Εμφυλίου την περίοδο 1946-1949. Οχυρώματα, χρήσιμα τότε, για την άμυνα του χωριού.

Στη Δυτική θαμνοσκέπαστη με κέδρους και πουρνάρια κορυφή του βράχου χτίστηκε το 2005, με δωρεά του Αρουτζίδη Τζώρτζιτο, το λευκό πανέμορφο ξωκλήσι του Αγίου Χαραλάμπους, στη μνήμη του γιού του Χαράλαμπου.

Το 2006, με νέα δωρεά της οικογένειας Αρουτζίδη, υψώθηκε μεταλλικός λευκός σταυρός, ύψους 18 μέτρων, δίπλα στο ξωκλήσι του Αγίου Χαραλάμπους, που είναι ορατός από πολύ μακριά.

Το 2007 άρχισαν τα έργα ανάπλασης στο λόφο με τη διάνοιξη βατού χωματόδρομου από το Δασαρχείο Δράμας, μετά τις δραστήριες ενέργειες του τότε Δημάρχου Νικηφόρου, Γιώργου Καριώτη. Την περίοδο εκείνη κτίστηκαν τρία ξύλινα κιόσκια, έγινε τοιχοποιία με τοπική πέτρα και τοποθετήθηκαν ξύλινα αναπαυτικά παγκάκια. Οι παρεμβάσεις αυτές βοήθησαν κατά πολύ την αύξηση της επισκεψιμότητας στο λόφο του Αγίου Χαραλάμπους.

Η ΒΡΥΣΗ ΤΣΙΤΣΟΥ

Η «Βρύση Τσίτσου», είναι ένας μοναδικός χώρος αναψυχής ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες. Πτελιώτες αλλά και επισκέπτες ξαποσταίνουν κάτω από την παχιά σκιά των δένδρων και δροσίζονται από τα γάργαρα νερά της βρύσης. Στο χώρο αυτό που πρόσφατα ανακαινίστηκε υπάρχει το ξωκκλήσι της Αγίας Παρασκευής. Ένα μικρό καλαίσθητο ξωκλήσι που κατασκευάστηκε με τη συνδρομή του Δήμου Παρανεστίου, την επιχορήγηση του Πολιτιστικού Συλλόγου Πτελέας «Ο Άγιος Δημήτριος», την ευγενή χορηγία του Πτελιώτη Λαζίδη Μιχαήλ στη μνήμη της συζύγου του Παρασκευής και την συνεισφορά των κατοίκων.

Ο δραστήριος Πολιτιστικός Σύλλογος του χωριού σχεδιάζει τη δημιουργία ενός μονοπατιού της φύσης, γύρω από το χωριό, με αφετηρία τη «Βρύση Τσίτσου», που θα δώσει στους λάτρεις της φύσης μια μοναδική ευκαιρία να περιπλανηθούν στο μαγικό φυσικό τοπίο της Πτελέας.

ΛΟΦΟΣ ΚΟΙΜΗΤΗΡΙΩΝ ΠΤΕΛΕΑΣ

Αξιοσημείωτο προς αναφορά είναι και ο Λόφος Κοιμητηρίων Πτελέας καθώς εκεί, στον αραιόφυτο βραχώδι λόφο του, ατενίζει το Μπαϊράμ Τεπέ και τις χιονισμένες κορυφές του σύγχρονου Φαλακρού, το πανέμορφο ξωκλήσι του Αγίου Νεκταρίου Λουκά. Το εκκλησάκι είναι δωρεά της αείμνηστης Πτελεώτισσας Πουγιούδογλου Παρασκευής το γένος Φιρτοκιάδη.

ΤΟ ΞΩΚΛΗΣΙ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ

Νότια της Πλατείας του χωριού και στη δεξιά πλευρά του δρόμου που οδηγεί προς τους οικισμούς Καβαλάρι και Μυρτούσα, βρίσκεται το ξωκλήσι της Αγίας Σοφίας, δωρεά του Πτελιώτη Τεπελίδη Κυριάκου. Πρόκειται για μια μικρογραφία της Αγιά Σοφιάς της Κωνσταντινούπολης. Ακριβώς δίπλα του υπάρχει και ένα πηγάδι με πόσιμο νερό, που χρησιμοποιούσαν παλαιότερα οι κάτοικοι της Κοινότητας.

Η ΠΛΑΤΕΙΑ

Η Πλατεία της Πτελέας είναι μεγάλη και καλαίσθητη. Αγκαλιάζεται από έναν πετρόκτιστο τοίχος, είναι σπαρμένη με γκαζόν, ενώ κιόσκια, παγκάκια και βρύσες, προσφέρονται προς χρήση, σε όσους θέλουν να ξαποστάσουν και να πιούν τον καφέ ή το αναψυκτικό τους, κι αν θελήσουν και κάτι παραπάνω, υπάρχει μια παραδοσιακή ταβέρνα, δυτικά της πλατείας για να ικανοποιήσει τις ορέξεις τους.

Στο χώρο της σημερινής Πλατείας υπήρχε ένα μεγάλο τζαμί το οποίο χρησιμοποίησαν οι κάτοικοι του χωριού, από το 1923 έως το 1965, ως εκκλησία. Στη συνέχεια το κτήριο χρησιμοποιήθηκε για σαναποθήκη από τον Γεωργικό Συνεταιρισμό. Τη δεκαετία του 1980 το κτήριο γκρεμίστηκε και στη θέση του έγινε η σημερινή Πλατεία του χωριού.

Η πλατεία του χωριού αναπλάστηκε το 2006 και ονομάστηκε πλατεία «Σωτήρος και Αλησμόνητων-Αλύτρωτων Πατρίδων»

Το 1943, οι Βούλγαροι νόμιζαν ότι στο σπίτι του Λαζαρίδη Ευκλείδη, κρύβονταν αντάρτες της ΕΑΟ-ΕΣΕΑ και για να τους εξολοθρεύσουν έστειλαν ένα αεροπλάνο για να βομβαρδίσει το σπίτι. Όμως, η βόμβα 500 λιβρών, που άφησε το αεροπλάνο πάνω από το σπίτι, παράπλευρα της πλατείας, δεν εξερράγη. Οι κάτοικοι απέδωσαν το γεγονός της σωτηρίας τους στη βοήθεια του Αγίου Δημητρίου. Ως ανάμνηση της ημέρας αυτής και της σωτηρίας τους, ονόμασαν την μικρή τότε πλατεία τους ως, «Πλατεία Σωτήρος».

ΤΑ ΑΙΟΝΟΒΙΑ ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑ ΤΗΣ ΠΤΕΛΕΑΣ

Δύο τεράστια δίδυμα αιωνόβια κυπαρίσσια, φυτεμένα πιθανότατα κατά τους Βυζαντινούς χρόνους, ορθώνονται υπερήφανα, ακόμη και σήμερα, στα ανατολικά της Πτελέας, δίπλα στον ασφαλτόστρωτο δρόμο που οδηγεί στα μικρά ορεινά χωριά των Ορέων της Λεκάνης, Μυρτούσα και Καβαλάρη.

Το ύψος τους φτάνει τα 21,30 μέτρα και το πάχος του κορμού τους τα 3,13 μέτρα. Σε μικρή απόσταση από τα δίδυμα κυπαρίσσια υπάρχει ένα ακόμη ύψους 26,30 μέτρων και πάχους 4,10 μέτρων.

Τα κυπαρίσσια αυτά αποτελούν σήμα κατατεθέν της Πτελέας από τα πρώτα χρόνια της έλευσης των προσφύγων στο χωριό (1922-1923). Όπως αναφέρουν οι γεραιότεροι του χωριού και οι Τούρκοι που κατοικούσαν εκεί, πριν την ανταλλαγή των πληθυσμών, έλεγαν πως και οι πρόγονοι τους τα βρήκαν ως έχουν, όταν εποίκισαν την περιοχή.

ΕΚΘΕΤΗΡΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

Το Εκθετήριο Αγροτικής και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του προσφυγικού Ελληνισμού στην Πτελέα, αποτελεί έναν ενδιαφέροντα προορισμό γι’ αυτούς που θέλουν να μάθουν περισσότερα για τη ζωή και την καθημερινότητα του προσφυγικού ελληνισμού, αμέσως μετά την εγκατάστασή του στην Ελλάδα.

Στο χώρο του εκτίθενται γεωργικά εργαλεία, κειμήλια, βιβλία και σπάνια έγγραφα. Ολοκληρώθηκε με πολλή αγάπη και κόπο από τους Πτελεώτες και αποτελεί σήμερα ένα από τα στολίδια του Δήμου Παρανεστίου, ενώ την αποκλειστική μέριμνα του έχουν αναλάβει, τα μέλη του Πολιτιστικού Συλλόγου Πτελέας «Άγιος Δημήτριος».

Είναι πραγματικά αξιοθαύμαστο το τι μπορούν να κάνουν οι άνθρωποι, σε μια ακριτική περιοχή, χωρίς τυμπανοκρουσίες, παρά μόνο με τη δύναμη της θέλησης τους.

Οι Πτελεώτες, θέλοντας να τιμήσουν τους προγόνους τους, που απόθεσαν εκεί τα όνειρά τους για μια νέα ζωή, πρόσφυγες από τον Πόντο, την Ανατολική Θράκη και τη Μικρά Ασία, δημιούργησαν τον Εκθετήριο αυτό, προκειμένου να κρατήσουν ζωντανές τις μνήμες, τα ήθη, τα έθιμα και τις παραδώσεις των προγόνων τους, αλλά και για να μεταλαμπαδεύσουν την ιστορία τους, στις νεότερες γενιές.

Και ομολογουμένως, είναι από τα ελάχιστα μουσειακά εκθετήρια που ενθουσιάζει τόσο πολύ τα νέα παιδιά που το επισκέπτονται καθώς, μέσω ενός εναλλακτικού τρόπου, διδάσκονται την ιστορία του τόπου τους.

Το Εκθετήριο Αγροτικής και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Προσφυγικού Ελληνισμού, στεγάζεται στο παλαιό Δημοτικό Σχολείο της Πτελέας, που έχτισαν πέτρα, πέτρα, οι πρώτοι πρόσφυγες που έφτασαν στη μητέρα πατρίδα το 1923, με την ανταλλαγή των πληθυσμών.

Τα πολυπληθή εκθέματα του έχουν ανεκτίμητη συναισθηματική αξία για τους Πτελεώτες και συντηρούνται επιμελώς από τα μέλη του Πολιτιστικού Συλλόγου Πτελέας, «Άγιος Δημήτριος».

Στο Εκθετήριο, ο επισκέπτης ξεναγείται στη τρόπο ζωής των κατοίκων, στις συνήθεις τους, ασχολίες τους, στον τρόπο διασκέδασης τους, στα έθιμα τους. Μια απεικόνιση μιας άλλης εποχής, με περισσή δεξιοτεχνία, αγάπη και μεράκι. Ένας ανεκτίμητος θησαυρός αντικειμένων, που συγκεντρώθηκαν με πολύ κόπο και θέληση. Αντικείμενα που δεν κουβαλούν απλώς μνήμες, αλλά κυρίως τις ψυχές των ανθρώπων, που το 1924 ξεριζωμένοι ήρθαν στην μητέρα Ελλάδα και ξεκίνησαν από το μηδέν τη νέα τους ζωή.

Πρωτεργάτης της ιδέας αυτής ήταν ο Πτελιώτης Αντιστράτηγος εν αποστρατεία της ΕΛ.ΑΣ., κ. Παρασκευάς Μαραπίδης. Ήταν αυτός που «έριξε» την ιδέα και αμέσως την αγκάλιασε, η τότε Δημοτική Αρχή και οι συγχωριανοί του, που στην πορεία βοήθησαν ποικιλοτρόπως, για την υλοποίησή της.

Η δημιουργία του εκθετηρίου εντάχθηκε στο Leader και με την βοήθεια του πρώην δημάρχου Παρανεστίου Νίκου Καγιάογλου, μεταμορφώθηκε το Δημοτικό Σχολείο, το οποίο είχε πάψει να λειτουργεί από το 1990-1991, σε λαϊκό εκθετήριο. Το Μουσείο ιδρύθηκε το 2005, και σιγά-σιγά γύρω στο 2015 πήρε την τελική του μορφή.

Τα εκθέματα προέρχονται όλα από το χωριό, όπως και όλα τα αντικείμενα που βρίσκονται στον αύλειο χώρο του Μουσείου.

Στον προθάλαμο του Μουσείου ο επισκέπτης θα δει τις τοπικές ενδυμασίες των Ποντίων, των Θρακιωτών και των Μικρασιατών. Την είσοδο του κυρίως χώρου κοσμούν φωτογραφίες από το 1920. Σ’ αυτές απεικονίζονται στρατιώτες της εποχής, οπλαρχηγοί που αγωνίστηκαν εναντίον των Βουλγάρων κατά την Βουλγαρική Κατοχή.

Κάθε αίθουσα του αναμορφωμένου πέτρινου πρώην Δημοτικού Σχολείου της Πτελέας, αποτελεί και μια ξεχωριστή θεματολογική ενότητα του Εκθετηρίου.

Ο επισκέπτης βλέπει με ποιο τρόπο και με ποια μέσα έπλεναν τα ρούχα τους οι άνθρωποι την εποχή εκείνη, πως κατασκεύαζαν τα έπιπλα τους, τα σαμάρια για τα ζώα τους, πως πετάλωναν τα άλογά τους, ποια εξαρτήματα χρησιμοποιούσαν.

Σε κάποιο άλλο δωμάτιο γίνεται αναπαράσταση του οργώματος, με άλογο και άροτρο. Τα εργαλεία που χρησιμοποιούσαν στα χωράφια τους για το όργωμα και το φρεζάρισμα, αλλά και σκεύη που χρησιμοποιούσαν οι ίδιοι για νερό και τροφή. Και μετά, το αλώνι, με το ζώο, για τον διαχωρισμό του σιταριού από το άχυρο.

Ο σιδεράς και τα απαραίτητα εξαρτήματα για τη δουλειά του αποτελούν μια άλλη ενότητα του εκθετηρίου, όπως φυσικά και τα παιδικά παιχνίδια. Πως άλλωστε θα μπορούσαν να λείπουν από τις μνήμες των ανθρώπων… Παιχνίδια που κατασκεύαζαν με γνώμονα την παιδική τους φαντασία, αλλά και η σχολική τους αίθουσα με τα αλησμόνητα ξύλινα θρανία και διάφορα άλλα εποπτικά αντικείμενα της εποχής.

Σειρά έχει ο χτίστης με τα υλικά που χρησιμοποιούσε την εποχή εκείνη για το χτίσιμο των δωματίων. Το υλικό που χρησιμοποιούσαν λεγόταν τσίτα, αποτελούνταν από ξύλο, το οποίο μέσα το γέμιζαν με πέτρα και από πάνω το σοβάτιζαν με χώμα. Δεν υπήρχαν τότε τούβλα και άλλα σύγχρονα οικοδομικά υλικά. Στο εσωτερικό αυτού του δωματίου υπάρχουν τα απαραίτητα έπιπλα, όπως: το κρεβάτι, οι παιδικές κούνιες, το κεντημένο ταπέτο, το μεταλλικό δοχείο για το νερό, η πιατοθήκη, το τραπέζι που γύρω του συγκεντρώνονταν όλη η οικογένεια, το φανάρι για την αποθήκευση του φαγητού, κάσα όπου έδεναν τον καπνό και διάφορα άλλα καθημερινά και χρηστικά αντικείμενα, όπως η σκάφη που ζύμωναν το ψωμί, η λαϊστέρα για την παραγωγή του βουτύρου.

Το 2006, από το μισογκρεμισμένο σπίτι του Καραπαυλίδη Νίκου, μέλη του Πολιτιστικού και Αθλητικού Συλλόγου, κατάφεραν να αφαιρέσουν την ξύλινη περίτεχνη εσωτερική οροφή του σπιτιού και να την τοποθετήσουν στο προσφυγικό δωμάτιο του πολυθεματικού Λαογραφικού Μουσείου Πτελέας. Λίγες μέρες μετά τη ριψοκίνδυνη αυτή ενέργεια, κατέρρευσε η πανέμορφη αυτή νεοκλασική οικία.

Ένα σημείο, ιδιαίτερης συναισθηματικής αξίας, στο Εκθετήριο, είναι ο χώρος όπου φυλάσσονται διάφορα κειμήλια που μετέφεραν μόνοι τους οι κάτοικοι από τον Πόντο, επισκεπτόμενοι τα σπίτια των προγόνων του, όπως: νερό, χώμα και πέτρες από τις αλησμόνητες πατρίδες, στην μνήμη αυτών που έφυγαν, καθώς και φουντούκια από την Κερασούντα, και νερό από τον ποταμό Πυξίτη, χώμα και πέτρες από την Παναγία Σουμελά, για να τους θυμίζουν την καταγωγή τους.

Στο χώρο του πρώην νηπιαγωγείου, ο κ. Παρασκευάς Μαραπίδης, από το 2014 ξεκίνησε τη δημιουργία μουσειακού εκθετηρίου μνήμης και τιμής των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης κατά των Βουλγάρων 1941-45 στη Μακεδονία και τη Θράκη. Η προσπάθεια του ολοκληρώθηκε σε μεγάλο ποσοστό το 2018 με τη συμβολική χορηγία της χήρας του Υποστράτηγου του ΕΣ Παπαδοπούλου Στυλιανού που κάλυψε έξοδα αγοράς των δυο αντρικών ομοιωμάτων του εκθετηρίου.

Οι πίνακες με τις υπόλοιπες μάχες και οι προσωπογραφίες των καπεταναίων, υπαρχηγών και αγωνιστών της αντίστασης κατά των Βουλγάρων 1941-45 είναι έργο του ερασιτέχνη ζωγράφου και Αγιογράφου Καρακασίδη Νικολάου, κατοίκου Μαυρολεύκης Δράμας.

Δίπλα από το Μουσείο Εθνικής Αντίστασης, υπάρχει ένας ακόμη χώρος στον οποίο γίνεται αναπαράσταση του Σπηλαίου της Αποκάλυψης της Πάτμου. Τα έξοδα των εργασιών τα ανέλαβε ο Πτελιώτης Στρατηγός ε.α. Παρασκευάς Μαραπίδης βάζοντας και πολύ προσωπική εργασία. Το δε κόστος της πέτρινης διακόσμησης του Σπηλαίου της Αποκάλυψης ανέλαβε ο ΜΑΣ Πτελέας «Μ. Αλέξανδρος».

Πρόκειται για μια καλλιτεχνική αναπαράσταση του οράματος του αγαπημένου μαθητή του Χριστού, Ιωάννη, με 38 σχέδια αναβαθμισμένα από τη ζωγράφο Ειρήνη Σταλίδη, κάτοικο Ωραιοκάστρου Θεσσαλονίκης, ενώ τη μετάφραση της Αποκάλυψης έκανε ο Παρασκευάς Μαραπίδης.

Στη Βόρια πλευρά του προαυλίου χώρου του Μουσείου φιλοξενούνται τα ογκώδη εκθέματα του, κάρα, ένα από τα πρώτα τρακτέρ του 1959, μηχανή δεσίματος χειρός για μπάλες άχυρου-τριφυλλιού, πέτρινα γουδιά, πέτρα υδρόμυλου, πέτρινες ποτίστρες, ένα τεράστιο πιθάρι των Βυζαντινών χρόνων, για την αποθήκευση των σιτηρών –λαδιού και νερού.

Μέσα σ’ ένα μικρό πευκόφυτο αλσύλλιο, 100 μ. ΒΑ της πλατείας, βρέθηκε το Οθωμανικό νεκροταφείο της Μπέριστας, με πολλές λαξευμένες ασβεστολιθικές και γρανιτένιες πέτρες του, άλλες σε σχήμα Οθωμανικού σαρικίου, άλλες τουρπανιού και άλλες να έχουν επάνω τους επιγραφές σε Αραβική γραφή.

Ελάχιστες πέτρες διασώθηκαν με Αραβική γραφή και λάξευση και αυτές φυλάσσονται στην ΒΑ πλευρά του προαυλίου χώρου του Λαογραφικού Μουσείου-Εκθετηρίου της Πτελέας.

Οι επισκέψεις στο Εκθετήριο γίνονται δωρεάν από τα μέλη του Πολιτιστικού Συλλόγου. Τηλέφωνο επικοινωνίας: κ. Αναστασία Καραϊδου 6978380969 email: anaska646464@gmail.com

Η ΓΕΦΥΡΑ ΤΩΝ ΠΡΩΙΜΩΝ ΟΘΩΜΑΝΙΚΩΝ ΧΡΟΝΩΝ

Η πέτρινη γέφυρα βρίσκεται στον Οθωμανικό αμαξιτό δρόμο, από τη Δράμα προς το Παρανέστι. Κτίστηκε την εποχή της πρώιμης Τουρκοκρατίας, πιθανότατα επάνω στη Βυζαντινή υπάρχουσα οδό, νότια του συνοικισμού Σαχίνη και δίπλα στην Ε.Ο. Δράμας-Παρανεστίου, 800 μέτρα Β.Α. του Σιδηροδρομικού Σταθμού Πλατανιάς.

Πρόκειται για μια μονότοξη αξιόλογη πέτρινη γέφυρα, με μια καμάρα μήκους 3.5 μέτρων και ύψους 4 μέτρων. Εκατό μέτρα ανατολικά της, δίπλα σ’ ένα ρέμα, βρέθηκαν τα ερείπια μιας παρόμοιας γέφυρας, ο θόλος της οποίος κατέρρευσε από τη φθορά του χρόνου ή από ανθρώπινη παρέμβαση. Επίσης, δίπλα στη γέφυρα ανακαλύφθηκε ένας πετρόκτιστος τοίχος και μικρό μέρος του παλιού αμαξιτού δρόμου της πρώτης Οθωμανοκρατίας.

ΤΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΩΝ ΟΘΩΜΑΝΩΝ

Στη Μπέριστα των Οθωμανών, μετά την οικονομική άνθιση που προήλθε κυρίως από τις καλές τιμές πώλησης του καλλιεργούμενου καπνού, τύπου μπασμά, ανεγέρθηκαν μεγάλα, άνετα και όμορφα διώροφα πέτρινα σπίτια, πολλά εκ των οποίων χάθηκαν στο πέρασμα του χρόνου και από την εγκατάλειψη τους από τους ανθρώπους.

ΜΑΣ ΠΤΕΛΕΑΣ «Ο Μ.ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ»

Ο ΜΑΣ Πτελέας «Ο Μέγας Αλέξανδρος» ιδρύθηκε το 1951, αδρανοποιήθηκε όμως σύντομα για να επανιδρυθεί το 1958. Όταν πρωτοϊδρύθηκε ο Σύλλογος, γήπεδο δεν υπήρχε, ούτε υλικά μέσα. Η ομάδα έπαιζε στα χωραφάκια στις καρυδιές κάτω από το παλιό σχολείο. Το γήπεδο κατασκευάστηκε το 1958-1959, επί προεδρίας του Τσεγγελίδη Κίμωνα. Σύμφωνα με ομολογία του Πετρίδη Χρήστου, το γήπεδο κατασκευάστηκε με τη βοήθεια του τότε παράγοντα του αθλητισμού και ευεργέτη της Δράμας, Κραχτίδη Δημήτριου.

Η ποδοσφαιρική ομάδα έπαιξε πολλά φιλικά παιχνίδια, κυρίως στα πανηγύρια του Αγίου Δημητρίου και στις Εθνικές γιορτές. Για πρώτη φορά έλαβε μέρος στα Ερασιτεχνικά Πρωταθλήματα της ΕΠΣ Δράμας το 1980. Το 2015 ο ΜΑΣ Πτελέας «Ο Μ. Αλέξανδρος», ανέστειλε τη δραστηριότητά του λόγω ελλιπούς γραφειακής οργάνωσης, μη τακτοποίησης των οικονομικών και διαδικαστικών εκκρεμοτήτων του.

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΤΕΛΕΑΣ «Ο ΑΓ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ»

Το καλοκαίρι του 2016 υπό τον φόβο της πολιτιστικής νέκρωσης της ήδη φθίνουσας πληθυσμιακά Πτελέας, υποβλήθηκε αίτημα ίδρυσης του Πολιτιστικού Συλλόγου Πτελέας «Ο Άγιος Δημήτριος». Εκκρίθηκε το Νοέμβριο του ίδιου έτους από το Πρωτοδικείο Δράμας.

Στόχος του Συλλόγου, πέρα από την διατήρηση και ανάδειξη της πολιτισμικής μας κληρονομιάς αποτελεί και ο καλλωπισμός, η πολιτιστική και μορφωτική πρόοδος του γραφικού οικισμού της Πτελέας και των κατοίκων της.

Κορυφαίες εκδηλώσεις του Συλλόγου είναι η Πολιτιστική Εβδομάδα που πραγματοποιείται κάθε χρόνο με παρουσιάσεις βιβλίων, εκθέσεις ζωγραφικής και φωτογραφίας, κυρίως τοπικών καλλιτεχνών και συγγραφέων. Επίσης, κάθε χρόνο τους καλοκαιρινούς μήνες διοργανώνει το αντάμωμα των Πτελεωτών. Μια εκδήλωση που φέρνει κοντά τους Πτελεώτες, από κάθε γωνιά της γης, προκειμένου να παραμείνουν ζεστές οι μεταξύ τους σχέσεις και για να μην αποκοπούν από τη γενέτειρα τους.

Η πανήγυρης προς τιμήν του προστάτη του χωριού, Αγίου Δημητρίου, απαιτεί ιδιαίτερη μέριμνα, από τα μέλη του Συλλόγου. Οι προετοιμασίες ξεκινούν μια εβδομάδα πριν την πανήγυρη. Το καθάρισμα του Ναού, του προαυλίου χώρου και των είκοσι καζανιών για το κεσκέκι και τ’ άλλα φαγητά, είναι μια σοβαρή και κουραστική δουλειά. Παράλληλα, απαιτείται η συλλογή τουλάχιστον μισού τόνου ξερών ξύλων, για τις φωτιές που θα χρειαστούν στο ολονύχτιο ψήσιμο του παραδοσιακού ποντιακού φαγητού κεσκέκ, των άλλων φαγητών και των καστάνων που θα προσφερθούν στους παραβρισκόμενους, μαζί με κρασί.

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Πτελέας «Ο Άγιος Δημήτριος», διοργανώνει επίσης εκδηλώσεις για τη Γενοκτονία των Ποντίων, συμμετέχει στη χορωδία του Δήμου Παρανεστίου με χοράρχη τον κ. Γιάννη Βραδέλη, διοργανώνει εκδηλώσεις για την ημέρα της μητέρας, αλλά και εκδρομές σε διάφορα μέρη της Ελλάδος, ενώ μια φορά την εβδομάδα συγκεντρώνονται οι γυναίκες του χωριού στο χώρο του εκθετηρίου, για καφέ και ανταλλαγή απόψεων.

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Πτελέας «Ο Άγιος Δημήτριος» έχει να επιδείξει ένα πλούσιο έργο και αναμφίβολα έχει πετύχει όχι μόνον τους αρχικούς στόχους που έθεσε, αλλά έχει ανεβάσει ακόμη πιο ψηλά τον πήχη, δίνοντας άλλον αέρα και άλλη προοπτική στην Πτελέα και τους κατοίκους της.

ΤΟ ΞΩΚΛΗΣΙ ΤΟΥ ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΤΟΥ ΣΑΡΩΦ ΤΟ ΛΑΜΠΕΡΟ ΑΣΤΕΡΙ ΤΗΣ ΡΩΣΙΚΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

Οι Πτελεώτες τιμούν το λαμπρό αστέρι της Ρώσικης Ορθοδοξίας με ευλάβεια. Ο μοναδικός Ναός, σ’ όλο το Νομό, αφιερωμένος στο Άγιο Σεραφείμ του Σαρώφ, βρίσκεται στην Πτελέα. Ένας μικρός Ναός όπου συνηθίζουν οι κάτοικοι να τελούν τα σαρανταλείτουργά τους, πέρα από τις προκαθορισμένες θείες Λειτουργίες.

Ο θάνατος του Αγίου της Ρωσίας υπήρξε οσιακός και ανακηρύχθηκε επίσημα Άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας το 1903. Η μνήμη του εορτάζεται στις 2 Ιανουαρίου, αλλά και στις 19 Ιουλίου -ημέρα της ανακομιδής του αγίου λειψάνου του.