Η ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΤΗΣ ΑΔΡΙΑΝΗΣ

Η Ακρόπολη της Αδριανής βρίσκεται στην κορυφή του λόφου που βρίσκεται Βορειοανατολικά του χωριού και χρονολογείται στον 6ο π.Χ. αιώνα. Εξωτερικά, την περιβάλλει τείχος, κατασκευασμένο από ογκόλιθους, ακανόνιστου σχήματος, που σε μερικά σημεία έχει ύψος περίπου 3 μέτρα και πλάτος περίπου 2 μέτρα. Εσωτερικά, υπάρχει μια δαιδαλώδης διάταξη διαμερισμάτων, στα οποία ανευρέθηκαν πολλά όστρακα και μεγάλα κομμάτια από κεραμίδια.

Στη Νοτιοδυτική πλευρά της Ακρόπολεως, είναι σαφή τα ίχνη του λατομείου απ’ όπου πάρθηκε ο ασβεστόλιθος για την κατασκευή της. Στα Νότια του διαμερίσματος τούτου, υπάρχει μια τεράστια αποθήκη συγκέντρωσης νερού, ενώ λίγο δεξιότερα από την αποθήκη, υπάρχει μεγάλο βάραθρο.

Επίσης, στο Νοτιοδυτικό μέρος της Ακρόπολης, υπάρχει λαξευμένο διαμέρισμα που έχει μετατραπεί, εδώ και πολλές δεκαετίες σε πρόχειρο εκκλησάκι, από τους κατοίκους της Αδριανής, αφιερωμένο στον Άγιο Γιάννη.

Ανατολικά του λόφου, στους πρόποδες του, εκτείνεται περιοχή πετρώδης, που οι κάτοικοι την ονόμαζαν Παλαβούρια. Ίσως εκεί να ήταν κτισμένος ο οικισμός που συνδέονταν άμεσα με την Ακρόπολη.

Από το ψηλότερο μέρος της Ακροπόλεως, διακρίνονται καθαρά οι Ακροπόλεις της Πλατανιάς, της Πλατανόβρυσης, που απέχουν μεταξύ τους 14 χιλιόμετρα, αλλά και του Κεφαλαρίου και το Παγγαίου όρους, γεγονός που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι θα πρέπει να προηγήθηκε κάποια συνεννόηση μεταξύ των κατοίκων των Ακροπόλεων αυτών, προτού προβούν στο χτίσιμό τους.

Η Ακρόπολη της Αδριανής και οι παραδόσεις γι’ αυτήν - Tου κ. Γ. Κ. Χατζόπουλου, Προέδρου της Ε.Δ.Μ

Την Ακρόπολη της Αδριανής την επισκέφθηκα πριν από τρείς δεκαετίες, ύστερα από πληροφορίες για την ύπαρξη της που μου έδωσαν μαθητές μου, καταγόμενοι από την Αδριανή.

Όλη σχεδόν η κορυφή του λόφου, που οι κάτοικοι της Αδριανής την ονομάζουν Αγιάννη, καταλαμβάνεται από την ακρόπολη που χρονολογικά πρέπει να τοποθετείται στον 6ο π.Χ. Αιώνα.

Εξωτερικά την περιβάλλει τείχος που σε μερικά σημεία έχει ύψος 3 περίπου μέτρα και πλάτος 2 περίπου μέτρα. Μερικοί από τους ογκόλιθους που το σχήμα είναι ακανόνιστο έχουν διαστάσεις περίπου 1,70Χ1,20.

Εσωτερικά υπάρχει μια δαιδαλώδης διάταξη διαμερισμάτων στα οποία ανευρίσκει κανείς πολλά όστρακα καθώς και μεγάλα κομμάτια από κεραμίδια.

Η καταστροφή της ακροπόλεως που ίσως να οφείλεται σε πυρκαγιά μεγάλη ή δυνατό σεισμό είναι τρομακτική. Σε μερικά σημεία της είναι δυσχερής η διάκριση των διαμερισμάτων.

Στα Ν.Α. της υπάρχει διαμέρισμα που διατηρείται σε καλή σχεδόν κατάσταση και που οι διαστάσεις του είναι 1,70Χ7Χ1.

Στη Ν.Δ. πλευρά της ακροπόλεως είναι σαφή τα ίχνη του λατομείου απ’ όπου πάρθηκε ο ασβεστόλιθος για την κατασκευή της. Στο Ν.Δ. μέρος της ακροπόλεως υπάρχει λαξευμένο διαμέρισμα που έχει μετατραπεί εδώ και 60 χρόνια σε πρόχειρο εκκλησάκι από τους κατοίκους της Αδριανής, αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη.

Κάθε χρόνο δε στις 8 Μαϊου κάτοικοι ανεβαίνουν στο λόφο και λειτουργούνται. Στα Ν. του διαμερίσματος τούτου υπάρχει μια τεράστια αποθήκη συγκεντρώσεως νερού, ενώ λίγο δεξιότερα από την αποθήκη υπάρχει μεγάλο βάραθρο.

Δυστυχώς δεν κατορθώθηκε η ανεύρεση του πηγαδιού από το οποίο υδρεύονταν οι κάτοικοι. Ίσως στο βάθος του βαράθρου να υπήρχε πηγή πράγμα που έκανε περιττή την κατασκευή του απαραίτητου πηγα-διού.

Ανατολικά του λόφου, στους πρόποδες του, εκτείνεται περιοχή πετρώδης, που οι κάτοικοι την ονόμαζαν Παλαβούρια. Ίσως εκεί να ήταν κτισμένος ο οικισμός που συνδέονταν άμεσα με την ακρόπολη.

Έκπληξη μου προκάλεσε το γεγονός ότι δέκρινα καθαρά από το ψηλότερο μέρος της ακροπόλεως, τις ακροπόλεις της Πλατανιάς και της Πλατανοβρύσεως, που απέχουν από το σημείο εκείνο περίπου 14 χιλιόμετρα. Τούτο φανερώνει πως πρέπει να προηγήθηκε κάποια συνεννόηση μεταξύ των κατοίκων των ακροπόλεων αυτών προτού προβούν στο χτίσιμό τους. Η ύπαρξη εκκλησίας πρόχειρης μέσα στην ακρόπολη με οδήγησε στη σκέψη να ερευνήσω το θέμα.

 Παραθέτω διηγήσεις κατοίκων της Αδριανής για την παρουσία της εκκλησίας στο χώρο της ακροπόλεως. Έτσι η Πολυξένη Μόσχου, 74 ετών και η Κουρόγλου Χρυσάνθη, ετών 81, διηγήθηκαν:

“Τον Άη-Γιάννη τον λατρεύουμε από το 1920. Πρώτη φορά στο χωριό για τον Άη-Γιάννη μίλησε ένας βοσκός που είδε πάνω στο λόφο τη μορφή του Αγίου φωτεινή. Τότε το είπε στους χωρικούς και αυτοί αφού τον πίστεψαν, γιατί ήταν καλός χριστιανός, έκτισαν μοναστήρι. Το μοναστήρι ήταν πάρα πολύ μεγάλο και ωραίο, υπήρχαν πολλοί καλόγεροι που ακόμη και σήμερα μέσα στο ιερό του Άη-Γιάννη υπάρχουν κελλιά τους. Το μοναστήρι έπιανε σχεδόν όλο το βουνό, αλλά καταστράφηκε ένα μέρος το από ισχυρό σεισμό και το άλλο επί τουρκοκρατίας. Επι τουρκοκρατίας, το μοναστήρι είχε γίνει κάστρο και όταν έρχονταν οι Τούρκοι ή άλλοι εχθροί πήγαιναν να προστατευθούν στο μοναστήρι, γιατί είχε γύρω - γύρω ντουβάρια μεγάλα από πέτρες. Οι πόρτες του μοναστηριού ήταν από την ανατολική πλευρά”.

Ο Βάσιου Δημοσθένης γεννημένος το 1892 στην Αδριανή διηγήθηκε: “Τον Άη-Γιάννη τον λατρεύουμε από το 1920. Στην αρχή ήταν μια παράγκα. Έπειτα όμως αποφάσισαν να τον κάνουν πιό καλό. Όταν άνοιγαν τα θεμέλια βρήκαν δύο παμπάλαιες εικόνες, τις οποίες για ασφάλεια τις έφεραν στην εκκλησία μας (στον Άγιο Νικόλα). Πρίν αρχίσουν να λατρεύουν τον Άη-Γιάννη, είχαν βρει την εικόνα του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου. Οι παλιοί έλεγαν ότι εκεί επάνω υπήρχε κατά τους Βυζαντινούς χρόνους ένα μοναστήρι. Αυτό το μοναστήρι πιθανόν από κανένα σεισμό που έγινε να είχε βυθισθεί μέσα στο βουνό, ενώ μερικά τείχη του μοναστηριού έμειναν όρθια. Όταν οι Τούρκοι κυρίεψαν την πόλη, ανακάλυψαν αυτό το χαλασμένο μοναστήρι και το χρησιμοποίησαν σαν φρούριο, επειδή ήταν επάνω στο βουνό και μπορούσαν να κάνουν σήματα σε άλλα φρούρια τη νύχτα με φωτιές γιατί τότε αυτό είχαν σαν μέσο να επικοινωνούν μεταξύ τους. Αυτά μου τα ‘λεγε ο πατέρας μου. Αυτό το μοναστήρι χρησιμοποιήθηκε και απο εμάς. Όταν έκαναν επιθέσεις οι βάρβαροι, οι κάτοικοι πήγαιναν να βρουν άσυλο στο μοναστήρι, γιατί πρώτο το χωριό ήταν πιό επάνω από τη σημερινή τοποθεσία. Έπειτα μεταφέρθηκε κατά το Δοξάτο και το 1850 κτίστηκε στη σημερινή τοποθεσία”.

Ασφαλώς οι δυό διηγήσεις που παραθέτουμε πιο πάνω δεν είναι άσχετες με την ιστορική πορεία της θρακικής ακροπόλεως της Αδριανής. Δεν είναι καθόλου απίθανο να χρησιμοποιήθηκε πριν απο την καταστροφή της, μετά την καθιέρωση του Χριστιανισμού, ως Χριστιανικός χώρος κάποιο διαμέρισμά του να μετατράπηκε σε χριστιανική εκκλησία. Αλλά κάτι τέτοιο θα μας το επιβεβαιώσουν οι επίσημες ανασκαφικές έρευνες μελλοντικά. Πάντως το ενδιαφέρον που παρουσιάζουν οι ακροπόλεις Αδριανής, Πλατανόβρυσης και Πλατανιάς είναι αξιόλογο από επιστημονικής πλευράς.

Tου κ. Γ. Κ. Χατζόπουλου, Προέδρου της Ε.Δ.Μ