ΠΑΛΙΑΜΠΕΛΑ

ΤΑ ΠΑΛΙΑΜΠΕΛΑ

Τα Παλιάμπελα ανήκουν στην Τοπική Κοινότητα Πλατανόβρυσης, της Δημοτικής Ενότητας Νικηφόρου, του Δήμου Παρανεστίου. Είναι ένας ημιορεινός οικισμός στις βορειοδυτικές απολήξεις των ορέων της Λεκάνης και έχει υψόμετρο 262 μέτρα. Απέχει 25 χιλ. από την πρωτεύουσα του νομού και 8 χιλ. από το Νικηφόρο.

Μέχρι το 1928 ονομαζόταν Χασάν Μπαλάρ. Με Δ. της 1-4-1927 έλαβε την επίσημη ονομασία, Παλιάμπελα.

Στα Παλιάμπελα εγκαταστάθηκαν 31 οικογένειες προσφύγων, συνολικά 112 άτομα. Στην απογραφή του 2001 βρέθηκαν 99 κάτοικοι, ενώ σύμφωνα με την απογραφή του 2011 στα Παλιάμπελα κατοικούν μόνιμα 48 άτομα, οι οποίοι ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία.

Αν και έχουν απομείνει ελάχιστοι κάτοικοι στα Παλιάμπελα, η εντύπωση που σχηματίζει ο επισκέπτης είναι πολύ διαφορετική. Είναι ένα όμορφο και φροντισμένο χωριό με πολλές δυνατότητες, καθώς υπήρξε η ανάλογη μέριμνα από τη Δημοτική Αρχή. Η πινακίδα στην είσοδο του χωριού μας ενημερώνει για το τι μπορεί να δει κάποιος εκεί, και το σημαντικότερο όλων είναι πως βρίσκονται όλα σε μικρή απόσταση μεταξύ τους.

ΤΟ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ

Το Κοινοτικό κατάστημα των Παλιαμπέλων, κτήριο νεότερης κατασκευής παραμένει σφαλιστό στην είσοδο του χωριού, σε ανάμνηση μιας άλλης αποκεντρωμένης εποχής, όπου οι Τοπικές Κοινότητες έσφυζαν από ζωή.

Ο ΣΤΑΘΜΟΣ ΤΟΥ ΟΣΕ

Γραφική εικόνα, μιας άλλης εποχής, τότε που το τρένο σφύριζε και στη στροφή πρόβαλε το μικρό λευκό σπιτάκι, που εκτελούσε χρέη Σταθμού. Σήμερα, απλά αποτελεί μια όμορφη ανάμνηση, και ένα σημείο φωτογράφησης για τους περαστικούς…

Ο ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΙ ΕΛΕΝΗΣ

Στο κέντρο του χωριού δεσπόζει ο Ιερός Ναός των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, ο οποίος και ανεγέρθη το 1976. Κατά την ημέρα εορτής των Αγίων, 21 Μαΐου, τελείται Θεία Λειτουργία, περιφορά της εικόνας των Αγίων, γύρω από το Ναό και μετά το πέρας των Θρησκευτικών εκδηλώσεων, που στηρίζονται από το Δήμο Παρανεστίου, μοιράζεται στους πιστούς το παραδοσιακό κεσκέκι, το οποίο και ετοιμάζουν οι κάτοικοι του χωριού καθ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας.

Ο ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ

Στο χώρο των Κοιμητηρίων, στα Παλιάμπελα, βρίσκεται ο δεύτερος Ιερός Ναός του χωριού, αφιερωμένος στην Αγία Παρασκευή.

ΜΝΗΜΕΙΟ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΘΥΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑΣ

Βαρύς ο φόρος αίματος και στα Παλιάμπελα

Κάθε χρόνο, 19 Μαΐου, οι κάτοικοι των Παλιάμπελων τιμούν τη μνήμη των θυμάτων της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού, στο καλαίσθητο μνημείο που έχουν ανεγείρει στον αύλιο χώρο του Ιερού Ναού Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, που δεσπόζει επιβλητικά στο κέντρο του χωριού. Το μνημείο είναι μια δωρεά του Χαράλαμπου Τοματσίδη στη μνήμη των γονέων και της γιαγιάς του.

ΜΝΜΕΙΟ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΘΥΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ

Δυστυχώς, και τα Παλιάμπελα, πλήρωσαν ακριβά την αντίσταση που πρόβαλαν κατά των Βουλγαρικών στρατευμάτων κατοχής. Βαρύς ήταν ο φόρος αίματος των κατοίκων του. Στη μνήμη τους ανεγέρθη μνημείο στα Παλιάμπελα και όπως αναφέρει και ο Δήμαρχος Παρανεστίου κ. Αναστάσιος Καγιάογλου: «Η ιστορική μνήμη δεν πρέπει να χαθεί και πρέπει να μας διδάξει ότι η θυσία και η αφοσίωση στη Πατρίδα είναι αξίες διαχρονικές και παραμένουν ισχυρές. Η Βουλγαρική κατοχή ήταν από τις πιο σκληρές και είχε δεκάδες εκατοντάδες θύματα στο νομό μας. Δεν θα πρέπει να ξεχάσουμε και να μπουν στην λήθη του χρόνου οι πράξεις και τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν. Η ιδεολογία του μίσους και της ανισότητας, δεν έχει χώρο στην πατρίδα μας και δεν πρέπει να επιτρέψουμε να επαναληφθούν τέτοιες απεχθείς πράξεις, ούτε τώρα ούτε και στο μέλλον. Το αγαθό της Ελευθερίας της Πατρίδας είναι ύψιστο και θα πρέπει με όλες μας τις δυνάμεις να το προστατέψουμε, όπως το έκαναν αυτοί που τιμήσαμε, τιμούμε και θα τιμούμε πάντα».

ΑΘΛΗΤΙΚΟ ΠΑΡΚΟ

Απέναντι από την εκκλησία υπάρχει ένας περιφραγμένος χώρος ο οποίος και διαμορφώνεται για τη δημιουργία μιας παιδικής χαράς, αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως Αθλητικό Πάρκο, όπως αναγράφει και η σχετική πινακίδα που έχει τοποθετηθεί εδώ και χρόνια στο χώρο αυτό.

ΤΟ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

Ανηφορίζοντας το μικρό ύψωμα, αριστερά του κεντρικού δρόμου, μέσα από το πευκόφυτο μονοπάτι, συναντάς στην κορυφή του το πρώην Δημοτικό Σχολείο Παλιάμπελων, το οποίο ατενίζει αγέρωχα τα βουνά της Λεκάνης.

Ένα καλοδιατηρημένο κτίριο, το οποίο εδώ και χρόνια έπαψαν να αντιλαλούν στους κόλπους του, παιδικές φωνές. Έχει μετατραπεί σε Πνευματικό Κέντρο, για τις Πολιτιστικές ανάγκες της τοπικής κοινότητας.

ΖΩΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ

Πριν από χρόνια, μέσα στο Πευκόφυτο αυτό ύψωμα, είχε δημιουργηθεί ένα μικρό ζωολογικό πάρκο, με ζώα της περιοχής, όμως σήμερα δεν υπάρχει πια. Ωστόσο, από το ύψωμα αυτό, η πανοραμική θέα του χωριού, ανταμείβει τον επισκέπτη.

ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΛΙΑΜΠΕΛΩΝ

Το 1/τάξιο Δημοτικό Σχολείο του προσφυγικού συνοικισμού Χασάν-Μπαλάρ της πρώην Κοινότητας Ολάς, ιδρύθηκε με Β.Δ. της 20-11-1924.

Τα Παλιάμπελα (Χασάν-Μπαλάρ), τα Χαμοκέρασα (Τσιλεκλέρ) και το Κραλλή, αποτελούσαν συνοικισμούς του Διαμερίσματος Πλατανόβρυσης.

Το Δημοτικό Σχολείο Παλιάμπελων προήχθη σε 2/τάξιο με Β.Δ. της 26-10-1940. Στη συνέχεια, ανέστειλε τη λειτουργία του από 1941 έως το 1944, λόγω της Βουλγαρικής κατοχής. Το 1953 υποβιβάστηκε σε 1/τάξιο και το 1984 καταργήθηκε λόγω μείωσης του αριθμού των μαθητών του.

Στο Δημοτικό Σχολείο Παλιάμπελων το 1928 φοιτούσαν 50 μαθητές, το 1940, αυξήθηκαν σε 84, το 1961, μειώθηκαν σε 21 μαθητές και το 1981, σ’ αυτό φοιτούσαν μόλις 4 μαθητές.

Το Δημοτικό Σχολείο Παλιάμπελων αρχικά στεγαζόταν σε ένα πολύ παλιό και ετοιμόρροπο οίκημα. Η Σχολική Εφορεία το 1928, ενεργοποίησε τους κατοίκους κι αυτοί, πρόθυμα συγκέντρωσαν πέτρες και με τη βοήθεια ενός εμπειροτέχνη κατασκευαστή ανέγειραν το διδακτήριο, χωρίς όμως να χρησιμοποιήσουν ασβέστη στην τοιχοποιία. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, μετά την αποπεράτωσή του να καταρρεύσει. Η Σχολική Επιτροπή, συντετριμμένη από το γεγονός κατέβαλε, εκ νέου, προσπάθειες για την ανέγερση ενός ασφαλούς διδακτηρίου, για τους 50 μαθητές που φοιτούσαν τη χρονιά εκείνη στο σχολείο.

Με συντονισμένες ενέργειες της Σχολικής Επιτροπής και της Επιθεώρησης Δημοτικών Σχολείων Δράμας, αποσπάστηκε το ποσό που χρειαζόταν για την ανέγερση του Σχολείου, από την Κοινότητα Πλατανόβρυσης. Ταυτόχρονα, διενεργήθηκε και έρανος μεταξύ των κατοίκων του συνοικισμού, ενώ στη συνέχεια την προσπάθεια της Σχολικής Εφορίας συνέδραμε και το Δημόσιο (Εποπτεία Παραμεθορίων) για να ολοκληρωθεί το διδακτήριο.

Το κόστος ανέγερσης του έφτασε τις 100.000 δρχ. και ολοκληρώθηκε το 1930. Διέθετε αίθουσα, γραφείο, προθάλαμο και βοηθητικό δωμάτιο, το οποίο χρησίμευε και ως κατοικία του δασκάλου.

Μετά την κατάργηση του σχολείου, με απόφαση του ΥΠ.Ε.Π.Θ. η χρήση του διδακτηρίου παραχωρήθηκε στην τέως Κοινότητα Πλατανόβρυσης, για κοινωφελείς σκοπούς.

Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΩΝ ΣΠΙΤΙΩΝ

Στα Παλιάμπελα, όπως και στα περισσότερα χωριά της υπαίθρου, η ερήμωση είναι παντού ορατή. Θα συναντήσεις μισογκρεμισμένα σπίτια, απομεινάρια μιας παλιάς ξεχασμένης αρχιτεκτονικής, αλλά και καλοδιατηρημένα παλιά αρχοντικά σπίτια, με σφαλιστά όμως παραθυρόφυλλα. Πολλοί πάντως, κυρίως νέοι σε ηλικία κάτοικοι, επέλεξαν να ανέγειραν νέα μοντέρνα σπίτια, αλλοιώνοντας έτσι την φυσιογνωμία της περιοχής.

ΧΩΡΟΙ ΑΝΑΨΥΧΗΣ

Αριστερά του δρόμου που οδηγεί στα Παλιάμπελα, σε μια εκτενή έκταση, να δείτε να βόσκουν ανέμελα άλογα και πιο δίπλα τους, ένα μεγάλο κτίσμα, που χρησιμοποιείται για το στάβλισμα τους. Είναι το μεράκι και η αγάπη του ιδιοκτήτη του, για τα υπερήφανα άλογα και συνάμα, ένα ευχάριστο ξάφνιασμα, στην απίστευτη ηρεμία που επικρατεί στο χωριό.

Ένα ξεχασμένο αναψυκτήριο, με τον τιμοκατάλογο του ακόμη αναρτημένο σ’ έναν από τους πετρόχτιστους τοίχους του, μαρτυρά την άλλοτε ομολογουμένως όμορφη ιδέα κάποιου, να δημιουργήσει στα Παλιάμπελα έναν χώρο αναψυχής, για μικρούς και μεγάλους, όμως, όπως όλα, έτσι κι αυτό, δεν μπόρεσε να επιβιώσει στην ποικιλόμορφη κρίση των χρόνων που διανύουμε. Μπορεί όμως στο μέλλον να έχει καλύτερη τύχη, ποιος ξέρει….